EĞİTİMCİ, KARİKATÜRİST, YAZAR HASAN GÜMÜŞ'ÜN YAZISI:"İLETİŞİMDE KARİKATÜRÜN ÖNEMİ"

İLETİŞİMDE KARİKATÜRÜN ÖNEMİ

İletişim, bireyler arasındaki duygu, düşünce ve bilgi aktarım sürecidir. İletişim, yaşamın her alanında, kişisel, grupsal ya da toplumsal etkileşimlerle gerçekleşir. İnsanlar birbirleriyle iletişim kurmak için değişik simgeler kullanırlar. Daha doğrusu iletmek istediklerini simgeler kullanarak kodlarlar. Bu kodlar, yazılı, sözel ya da görsel öğelerden oluşabilir. Görsel bir iletişim aracı olan karikatür, duygu, düşünce ve bilgilerin çizgilerle aktarılmasını, paylaşılmasını sağlar. Karikatür kanalıyla gönderilen iletiler, insanları, toplumları, onların fikir, tutum ve davranışlarını etkiler ve değiştirir. Bir tek karikatürün bile önemli toplumsal olaylara neden olabildiğini biliyoruz.

Karikatür, aynı zamanda toplumsal, ekonomik ve kültürel bir gösterge, bir yansıtıcıdır. Başka bir deyişle, toplumun aynasıdır. Bu nedenle, sosyoloji, psikoloji, sosyal psikoloji, siyaset, ekonomi, antropoloji, felsefe ve tarih ile yakından ilgilidir. Karikatür, kültürel değerleri, inançları, normları, yasaları iletmede önemli bir rol üstlenir. Bu bakımdan karikatür, insanlık tarihini yansıtır. Karikatür, ayrıca yaşayan, günlük tarihtir. Özellikle günlük gazete karikatürleri kronolojik olarak izlendiğinde ülkenin tarihi, siyasal, kültürel ve sosyal yaşamdaki değişimleri görmek mümkündür. Karikatür, aynı zamanda bir sanattır. Bir grafik sanatı, bir görsel iletişim sanatıdır. Semantik(düşünce-içerik) ve estetik(sanatsal) yanları vardır. Böylece karikatürün hem sanat tarihi hem de düşünce tarihinde yeri vardır.

21. Yüzyıl görselliğin, görsel iletişimin öne çıktığı bir yüzyıl. İmgenin gücünün artttığı ve görsel kültürün yükseldiği bir dönemi yaşıyoruz. İnsanlık, sözlü, yazılı kültür çağlarından sonra görsel kültür çağına ulaşmıştır. Bugün neredeyse tümüyle görselliğe dayanan bir kültürel yapı görülmekte ve imgenin mutlak egemenliğinden söz edilmektedir. Bu nedenle görsel bir kültür ürünü olan karikatürün önemi giderek artmaktadır. Ancak, herşeyin metalaştığı, özün yerini görüntünün aldığı çağımızda, karikatürün bir popüler kültür ürününe dönüşmesi tehlikesinin ortaya çıktığı gerçeği unutulmamalıdır. Bugün, yitirilen anlamların yerini cazibe, derinliğin yerini yüzeyselliğin aldığı, geçmişte insanlığın en değerli varlıkları olan ve büyük emekle ortaya konulan kültür ürünlerinin kolayca üretilip, satılabilen birer meta haline geldiği bir dönem yaşıyoruz. Bu koşullarda karikatürün çağlar boyu sahip olduğu üretimden, emekten, toplumdan yana olan özellikleri korunmalı ve evrensel niteliklerine sahip çıkılmalıdır.

HASAN GÜMÜŞ